Agapornis – rodzaj niewielkiego, wielobarwnie upierzonego ptaka z podrodziny dam (Loriinae) w rodzinie papug wschodnich (Psittaculidae), w języku polskim określanych nazwą zwyczajową nierozłączki lub papużki nierozłączki. Nazwę naukową i zwyczajową zawdzięczają wykazywaniu silnej więzi pomiędzy samcem i samicą – nierozłączki tworzą trwałe związki monogamiczne, samiec i samica przebywają zawsze razem. Nierozłączki czerwonoczelne, czarnogłowe i rudogłowe są często spotykane w hodowli jako zwierzęta domowe. Wyhodowano wiele odmian barwnych.
Zasięg występowania
Pochodzą z południowej i wschodniej Afryki, z wyjątkiem nierozłączki siwogłowej, której miejscem występowania jest Madagaskar.
Biologia i ekologia
Długość ciała 13–18cm; masa ciała 25–66 g. Mają krępą budowę ciała, krótki ogon, krótkie skrzydła, stosunkowo dużą głowę i haczykowato zagięty dziób. W ubarwieniu gatunków żyjących w warunkach naturalnych dominuje kolor zielony. U niektórych występuje biała obwódka wokół oczu. W hodowli uzyskano odmiany o niespotykanym w naturze ubarwieniu.
U nierozłączki czarnoskrzydłej, siwogłowej i czerwonogłowej jest wyraźnie zaznaczony dymorfizm płciowy, w przeciwieństwie do pozostałych gatunków.
Wszystkie gatunki z tego rodzaju są ptakami towarzyskimi, żyjącymi w stadach. Raz dobrana para tworzy trwały związek monogamiczny. Samce wykazują zachowania terytorialne, szczególnie obserwowane w hodowli samce A. cana i A. taranta. Gatunki A. personata, A. fischeri, A. lilianae i A. nigrigenis są jednymi z nielicznych papug, które budują gniazda. Zakładają je zwykle w dziuplach drzew, które wykładają gałązkami, korą, trawą i liśćmi, A. pullaria wykorzystuje termitiery. Samica składa 4–6 jaj, które wysiaduje 21–24 dni. Samiec pomaga w wysiadywaniu, ale jego głównym zadaniem jest obrona terytorium.
Papużki nierozłączki są ptakami aktywnymi i głośnymi, wydają donośne, piskliwe głosy. Żywią się głównie owocami, warzywami i nasionami. Niektóre zjadają również owady. W hodowli wymagają urozmaiconego pokarmu. Nierozłączki różnych gatunków mogą się ze sobą krzyżować. Powstałe hybrydy są niepłodne.
Systematyka
Podział systematyczny
Do rodzaju Agapornis zaliczono 9 żyjących gatunków, a także dwa wymarłe: A. atlanticus żyjący w późnym pliocenie na terenach dzisiejszego Maroka oraz A. attenboroughi żyjący we wczesnym pliocenie na terenie dzisiejszej Republiki Południowej Afryki. W czterech gatunkach (A. canus, A. pullarius, A. roseicollis i A. swindernianus) wyróżniono podgatunki, pozostałe są monotypowe.
| Gatunki | ||||
|---|---|---|---|---|
| Nazwa naukowa | Nazwa zwyczajowa | Grafika | Zasięg | Kategoria zagrożenia |
| Agapornis canus | nierozłączka siwogłowa |  | Madagaskar | LC |
| Agapornis pullarius | nierozłączka czerwonogłowa |  | Afryka | LC |
| Agapornis taranta | nierozłączka czarnoskrzydła | .jpg) | Afryka | LC |
| Agapornis swindernianus | nierozłączka obrożna |  | Afryka | LC |
| Agapornis roseicollis | nierozłączka czerwonoczelna |  | Afryka | LC |
| Agapornis fischeri | nierozłączka rudogłowa |  | Afryka | NT |
| Agapornis personatus | nierozłączka czarnogłowa | _pet_on_cage.png) | Afryka | LC |
| Agapornis lilianae | nierozłączka krasnogłowa |  | Afryka | NT |
| Agapornis nigrigenis | nierozłączka czarnolica |  | Afryka | VU |
Nierozłączki i ludzie
Od nazwy tych papug (papużki nierozłączki) pochodzi popularny związek frazeologiczny odnoszący się do osób bardzo mocno związanych ze sobą.
Zagrożenia i ochrona
Popyt na te ptaki spowodował masowe poławianie ich w warunkach naturalnych. Wszystkie gatunki umieszczono w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych, a wiele populacji objęto ochroną w rezerwatach i parkach narodowych. Wszystkie gatunki z wyjątkiem Agapornis roseicollis chronione są konwencją waszyngtońską (CITES – załącznik II).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz